Thema 2023: Opgroeien en ondersteunen in de digitale wereld
Kinderen en jongeren groeien op in een digitale wereld. Sociale media, online games en (gedeeltelijke) digitalisering van onderwijs vormen een onlosmakelijk onderdeel van hun leven. Naast het opgroeien thuis, op school en in de wijk, is het internet en in het bijzonder sociale media een nieuwe en relevante sociale omgeving geworden.
Dit biedt kansen voor het opdoen van kennis en het tot stand brengen van verbinding. Voor alle kinderen en in het bijzonder voor kinderen met een beperking, biedt het extra mogelijkheden om mee te doen zonder (fysieke) drempels. Tegelijk kent het ook risico’s, zoals een grote hoeveelheid aan prikkels, online onveiligheid (pesten, sexting, online criminaliteit), game verslaving en de indruk dat alles in je leven een geweldige en fantastisch leuke beleving moet zijn.
Ook voor jeugdprofessionals is er door digitalisering veel veranderd. Naast de digitale wereld als extra opvoedmilieu, hebben websites, chats, apps en andere onlinetools een groot potentieel voor preventie, ondersteuning en hulpverlening. Digitalisering heeft ook te maken met datagedreven werken, waarbij beslissingen gebaseerd worden op gegevens die continu verzameld worden.
Wat betekenen deze ontwikkelingen voor praktijk, onderwijs en beleid? Hoe kan je jezelf hierin bekwamen? Hoe doe je hier goed onderzoek naar? En leidt dit ook tot betere resultaten voor kinderen en jongeren?
Kennis over wat digitalisering betekent voor het opgroeien en ondersteunen van kinderen en jongeren is van belang. Hoe kunnen jeugdprofessionals, beleidsmakers, leraren, opvoeders, kinderen en jongeren, de positieve kanten van digitalisering benutten en de risico’s zoveel mogelijk beperken? Tijdens Jeugd in Onderzoek 2023 besteden we aandacht aan dit thema. Wat weten we uit onderzoek en hoe kunnen we deze kennis in de praktijk benutten.
Wat werkt voor wie en waarom?
Met meer kennis over wat werkt, voor wie en waarom, kan de hulp en ondersteuning aan kinderen en gezinnen effectiever en efficiënter worden. Kennis over opvoeden, opgroeien, leren en welke ondersteuning voor welke doelgroep het beste werkt, is hierbij belangrijk. Drie kennisbronnen zijn daarbij relevant: ervaringskennis van ouders en jongeren, praktijkkennis van professionals en kennis uit wetenschappelijk onderzoek. Ook spelen andere factoren een steeds belangrijkere rol bij effectieve en efficiënte hulp, onderwijs en ondersteuning. Denk hierbij aan kosteneffectiviteit, algemeen werkzame factoren (zoals de kwaliteit van de werkrelatie) en werkzame elementen van interventies. Ook is van belang om te weten hoe je dat dan het beste kan onderzoeken.
Hoe versterken we preventie en wat levert het op?
Preventieve voorzieningen en laagdrempelige ondersteuning dragen bij aan een gezonde, veilige en kansrijke opvoed- en opgroeiomgeving. Ook zorgt preventie ervoor dat kinderen, jongeren en hun ouders weer verder kunnen, dat problemen niet groter worden en dat zo nodig hulp wordt ingeschakeld. Kennis over het versterken van de pedagogische basisvoorzieningen, universele preventie, andere vormen van preventie en vroegsignalering kan bijdragen aan het effect en de inzet hierop. Hierbij moet ook aandacht zijn voor hoe dit goed benut kan worden in de praktijk, bijvoorbeeld door het opnemen van handelingsgerichte kennis in richtlijnen voor de jeugdgezondheidszorg of in toepassingen op scholen.
Hoe werken we beter samen?
Kinderen en jongeren hebben recht op de beste kansen om gezond op te groeien en zich optimaal te kunnen ontwikkelen. Soms is er extra ondersteuning nodig bij het opgroeien, opvoeden en/of onderwijs. Als gezinnen met meerdere professionals te maken hebben, is het van belang dat die goed samenwerken. Zo kan de juiste hulp en ondersteuning geboden worden, is deze op elkaar afgestemd en sluit die zo veel mogelijk aan bij de wensen van het kind en gezin. Hiervoor is een goede samenwerking nodig tussen o.a. professionals uit onderwijs, welzijn, jeugdhulp, jeugdzorg en de jeugdgezondheidszorg. Onderzoek kan een waardevolle bijdrage leveren aan meer kennis over wat werkt in het samenwerken tussen professionals van verschillende disciplines. Zo kunnen we tot de meest passende ondersteuning of hulp komen. Om dit goed te onderzoeken, vraagt dit natuurlijk ook samenwerking van onderzoekers vanuit verschillende disciplines.
