‘Stel preventie en vroegsignalering niet langer uit’

Menno Reijneveld, hoogleraar sociale geneeskunde aan het Universitair Medisch Centrum Groningen, is dit jaar ambassadeur van het congres Jeugd in Onderzoek. ‘Deze rol vervul ik met groot enthousiasme. Het is mijn missie om de sectoren die vallen onder jeugdhulp stevig met elkaar te verbinden.’

Reijneveld vindt dat Jeugd in Onderzoek een perfecte gelegenheid is om professionals uit zowel de jeugdhulp als de jeugdgezondheidszorg bij elkaar te brengen. ‘We lijken soms totaal vergeten dat de sectoren bij elkaar horen sinds de transitie van de zorg.’

Samenwerking

Reijneveld legt uit waarom het juist in deze tijd belangrijk is dat professionals in de jeugdhulp elkaar weten te vinden. ‘Het idee achter de transitie van de jeugdhulp is mooi. Als alle professionals die zich bezighouden met de jeugd goed samenwerken, zouden kinderen en hun ouders beter geholpen zijn. Een ander idee achter de transitie is dat alle professionals gezamenlijk investeren in preventie en vroegsignalering. Daardoor gaan de kosten van de gehele jeugdhulp dalen. Helaas werkt het zo nog niet.’

Anders denken

Dat de samenwerking tussen jeugdhulp en jeugdgezondheidszorg in de praktijk nog niet echt van de grond is gekomen, vindt Reijneveld begrijpelijk. ‘Organisaties in de jeugdhulp zoeken hun weg en het is logisch dat ze eerst aan het werk gaan met de problemen van kinderen die zich bij hen melden, vaak met urgentie. De rust is nog niet echt terug na de transitie: veel professionals zoeken nog naar een goede aanpak en nieuwe werkvormen met de instanties om hen heen. Logisch dat er dan weinig aandacht is voor vroegsignalering en preventie.’
Toch moeten de sector hier nu mee aan de slag, vindt Reijneveld. ‘Nu komt de jeugdhulp vaak alleen toe aan gevallen waarbij de situatie escaleert. De problemen opsporen als ze nog niet zo groot zijn, vergt een andere manier van denken en werken. Het is nodig om verder te kijken dan het eigen vakgebied en de eigen organisatie. Hulpverleners moeten werken aan hun netwerk. Jeugd in Onderzoek biedt daarvoor een mooie gelegenheid.’

Effect van stress

De masterclass van Reijneveld is getiteld ‘Stress, gericht op vroegsignalering en -behandeling’. Reijneveld vertelt dat stress geen probleem hoeft te zijn voor de ontwikkeling van een kind. Het gaat erom hoe ouders en kinderen omgaan met stressvolle situaties, zoals ruzies in het gezin of geldgebrek. Ouders kunnen door stress bijvoorbeeld minder sensitief zijn voor het kind.
Hulpverleners kunnen ouders helpen om ook in stresssituaties beter te luisteren en kijken naar het kind. Een goede hechting tussen ouders en kind is immers cruciaal voor de verdere ontwikkeling van het kind. ‘En daarom is vroegsignalering belangrijk. Als de jeugdgezondheidszorg kinderen al vroeg kan verwijzen naar de jeugdhulp is dat een enorm pluspunt. In Nederland hebben we de consultatiebureaus, de schoolartsen en natuurlijk de docenten op school. De zorgstructuur ligt er al, alleen weten we elkaar nog niet altijd te vinden.’

Innovaties

Reijneveld vertelt in zijn masterclass over specifieke innovaties voor het omgaan met stress. Hij vertelt onder meer over SamenStarten, een methode die wordt gebruikt in de jeugdgezondheidszorg. ‘Deze methode is een prima vorm voor vroegdetectie binnen de jeugdhulp. Mijn ervaring is dat professionals in het veld graag willen kijken of de hulp beter kan. Ik denk dat mensen uit de jeugdhulp openstaan voor nieuwe methodes. Uiteindelijk willen zij dat wat zij doen ook daadwerkelijk helpt.’
‘Professionals die hun vak serieus nemen, willen op de hoogte zijn van de ‘state of the art’, de nieuwste kennis. Kennis uit onderzoek komt niet uit de lucht vallen, maar is vrijwel altijd gemotiveerd of geïnspireerd door een vraag of aanpak uit de praktijk. Daarom is Jeugd in Onderzoek ook zo belangrijk. Wetenschap en de praktijk vinden elkaar én leren van elkaar.’